ID Theft - Kimlik Hirsizligi ve Kredi Notu

[Ray]

Herkese Merhabalar,

Bir cok ifade ingilizceden Turkceye cevrildiginde anlamini tamamen kaybedip anlamsiz bir hale gelebiliyor rahatlila o yuzden bazi konseptleri oldugu gibi orijinal dilindeki sekliyle bilip anlamakta ve anlatmakta cok fayda var. Iste baslikta kullandigim ID Theft ifadesi yanindaki kimlik hirsizligida buna cok guzel bir ornektir olayi aciklamaktan son derece aciz bir ifade olarak kelimesi kelimesine tercume edildiginde.

Kimlik hirsizligi denince konuya yabanci birisi icin cuzdanindaki kimligin calinmasi gibi dusunebilir oncelikle boyle bir karmasikliga yol acmamak icin en basta bununla hic bir ilgisi yok diye girelim lafa. Burada gundemdeki konulardan biri ID Theft olayidir ve bir insanin basina geldigi zaman butun sikinti bu kisinin ustundedir ve cok uzun bir sure ve cok zahmetli bir surecten sonra ve belki kisi kendini temize cikarabilir bu aradada dunya kadar masraf ve zaman kaybi tabii bunun yaratacagi stress ve sinir harbine deginmiyorum bile resmen korku hikayeleri gibi duurmlari bulmak mumkun bu duruma dusen kisiler arasinda.

Olayi soyle ozetleyebiliriz, Amerika'da her kredi karti sahibi, mortgage yada car loan (ev ve araba kredisi) odeyen kisi, herhangi bir sekilde ihtiyac kredisi almis olan biri ve benzeri her turlu akla gelebilecek sekidle store credit card (bir isletmenin, magaza zincirinin yada benzeri herhangi bir isletmeye ait kredi karti) yada her ne sekilde olursa olsun kredi kullanan insanlar nitekim bu butun yetiskinler olmakta bir kredi tarihi olustururlar ve butun kredi hareketleri bu tarihe kaydolur. Bu sekilde trilyonlarca data point yani veri noktasi surekli oalrak bilgisayar aglarindaki sunuculara yuklenmektedir bu verileri derleyip toparlayip analiz yaparak kredi skoru yaratan 3 buyuk kredi burosu vardir bunlarin isimleri ise soyle

Trans Union Experian Equifax

Bu uc kurum herkesin kredi skorunu yada kredi notunu hesaplar buna FICO score denmekte bankacilikta bu 350 ile 850 arasinda degisen bir rakamdir. Tek bir kisi dahi 850 rakamina ulasamaz kurulan algoritma bunu engeller bu sekilde herkesin bu sinir icinde kalmasi saglanir, bu algoritma ticari bir sir olarak saklanir ve bunu bulan firmnin adi Fair Isac sirketi oldugundan modelde bu isimle anilir.

Kredi notu ve tarihinin tahmin edilebilcegi uzere Amerikadaki her bir vatandasin finansal yasami uzerinde coldukca onemli bir etkisi vardir, bir kisi araba yada ev almak icin basvurdugunda bir banka, kredi yada baska turlu bir finansal kuruma kredi karti veya ihtiyac kredisi muracaati yaptiginda, duruma gore bazan bir ise alinirken (finansal kurum ise), hakkinda background check denilen islemler yapilir (kisi hakkinda genel sorusturma suc kaydi, mahkleme kaydi vesaire varmi gibi bir arastirma) bu surecte gene kredi notu ve tarihi soz konusu olur.

Iste bu baglamda ID theft olayini inceliyoruz, bu olayin kredi notu uzerinde yikici bir etkisi olmakta, uzun yillar icindeki kredi hareketlerinin toplamindan olusan gayet kuvvetli bir kredi skoru bu sekilde cok vahim bir durum neticesinde tamamen bozulabilir, ciddi bir zedelenme kredi notunda ancak yillar icerisinde duzeltilebilir ve buda kisinin finansal hayatini ve planlarni tabii cok negatif olarak etkileyecektir, ornegin dusuk bir kredi skoru yuksek riks demek oldugundan daha yuksek faizli kredi krti, araba yada ev kredisi anlamina geliyor bu durum.

Bu bir kisinin baska bir kisinin kimligina ait bilgileri calip onun yerine gecmesi anlaminda kullanilan bir konsept. Bu durum gerceklestiginde bilgileri elde eden kisi baska bir kisi adina ev, araba, kredi karti basvurusunda bulunabiliyor ve fatura kimligi calinan sahsin adresine gidiyor ancak diger kisi onun yerine gecmis gibi gorundugunden isin tadini bu hirsizligi yapan cikartiyor cefasinida asil kimlik sahibi cekiyor odeme yukumlulugu ona ait oldugundan.

Kimligi calinan kisinin adresine ornegin ev yada araba odemelri geldiginde burda bir yanlislik var bu ben degilim demek para etmiyor cunku butun veriler bu islemin bu kisi tarafindan yapildigini gosteriyor. Bu durumu temizlemek icin en basta polis raporu hazirlanip bir mahkeme sureci basliyor ancak kimin caldigni bulmak son derece zor olabiliyor, bu surec cok uzun ve karmasik olabildigi gibi bu zaman dilimi icindede tum odemeleri yapmakta gene maalesef kimligi calinana kaliyor. Burdaki kimlik calma ifadesiin tam karsiligi kisinin tum sosyal guvenlik, vergi, isim, adres ve bilumum onunla ilgili her bilginin bu sahsin eline gecip bunu sistemde kullanabilmesi ve sistemin gozunde o kisi gibi gorunebilmesi seklinde olusmakta.

Boylesi bir suca kurban gitmeyi ben dusmanima dahi temenni edemem zira buyuk ve cok cetrefilli bir bas belasi olup her turlru ispat sorumlulugu ve yukumlulugu maaslesef kurbanin uzerindedir. Bu gibi durumlara karsi bazi onlemler almak mumkun, her ne kadar garanti olmasada en azindan riski azaltmak yada isin basinda yakalamak zarar cok daha fazla buyumeden.

Bu onlemlerden biri beni kulandigim PrivacyGuard.com adli bir site yillik 120 dolar masrafi olan, istedigim zaman kredi skorumu gorebildigim gibi butun adima acik olan hesaplari gostermekte. Eger birisi benim adima hesap acmis ise kimligimi calarak bana ait olmayan bir hesabi hemen gorebilirim. Ornegin adima mortgage yada araba kredisi hesabi acilmiss gibi.

Ayrica LifeLock.com serviside tavsiye edilebilir bu bir sigorta plani gibi islemekte yani eger boyle bir durum meydana geldiginde devreye girerek cok yuksek miktarlara varabilecek masraflari karsilamakta cozum surecinde.

Bunun yanisira bazi banka ve benzeri kuruluslar buna benzer servisleri tedarik ederler, ozellikle Deep Web yada Dark Web taramasi yapan servisleride kullanirlar benim adima bunlari yapan bir kac banka ve kurukusda kullanmaktayim bunun icin ve kimligimin bu sekilde calinip dark web yada karanlik web yada yeralti web ortaminda baskjalariin eline gecip gecmedigini kontrol ederler ve aylik rapor gonderirler.

Eger kredi kartiniz calindiysa bu o kada korkutucu degildir calan kisi cok kisa zamanda diyelim ilk 30 dakika icinde 500 dolar masraf yapti eger erken farkina vardiysaniz itiraz edersiniz ve 50 en fazla yuz dolarin uzerinde sorumlu olmazsiniz, yalniz dikkat edin debir card yada banka karti calinirsa hesaptaki tum miktar gidebilir ve itiraz durumu burda olmuyor.

Ancak eger id compromise edilmisse yani kimlik bilgileriniz oldugu gibi bir baskasinin eline gecmisse o zaman iste durum cok vahim. tekrar ediyorum burdaki kimlik ifadesi yada ingilizcedeki ID (identification) Turkiyedeki kimlik karti anlaminda kullanilmiyor, bir kisinin devletin ve kurumlarin gozunde gercekten o kisi olup olamdiigni tereddutsuz sistemde kanitlayan tum veriler bir araya geldiginde olusan bir durumdur ID.

Asagidaki linklerde boyle bir duruma karsi alinabilecek onlemler uzerine bilgiler mevcut.

https://www.identityprotectionreview.com/best-identity-theft-protection?msclkid=19bea3b26a3f1da0aafbc1b58582a7f9

https://www.experian.com/blogs/ask-experian/7-steps-to-fight-back-against-identity-theft/

https://www.ftc.gov/tips-advice/business-center/guidance/fighting-identity-theft-red-flags-rule-how-guide-business

Konuyla ilgili bir video

[Administrator]

Ray Erden Resat abi bu bilgiler cok cok onemli! Konuyu PIN'ledim ve Amerika Resmi Islemler basliginin altina tasidim. Bu konuyla ilgili benim de ekleyeceklerim var, onlari da yazacagim. Fakat Amerika'ya gelmeyi dusunen herkesin bu konuda fikir sahibi olmasi lazim. Cok detayli bilgi vermissin, eline saglik!

[Ray]

Murat Atif Sayar Sagol Murat bu konu hakkinda en azindan ciddi bir farkindalik yaratmak mecburiyeti hissettim, en azindan bir fikir olussun ve gerekli onlemler nasil alinir nasil dikkatli olunur biu konuda diye. Gecen Pazar gunu cnli yauinda bir katilimci Green Card ciktida bir kredi skoru eksik kaldi seklinde bir yorum yapmisti, bu arkdasa insllah green card cikarda buraya gelebilir ve geldigi andan itibaren baska bir alemde oldugunun farkina varacak iste biz bu farkindaligi mumkun oldugu kadar yumusak gecisle saglamaya gayret ediyoruz bu forumda ve canli yayinda.

[Administrator]

Ray Erden Bir konu daha var sanki Resat abi, belki tam olarak senin yukarida bahsettigin konuyla direkt ilgili degil, fakat nasil Kimlik Hirsizligi konusunda hizmet veren firmalari paylasmissin, ayni sekilde vergi beyani konusunda da seni koruyan hizmetler mevcutmus.

Ornek olarak ben bu sene TurboTax'den vergi beyaninda bulundum. Aldigim servis $150 tuttu. Daha sonra fatura odeme bolumunde bana ek bir hizmet daha cikardi, bu hizmetin kapsami ise, herhangi bir sekilde eger ben yaptigim beyandan dolayi sorusturma tabi tutulursam, benim adima benim haklarimi savunmak icin TurboTax yillik $50 hizmet bedeli karsiliginda bir hizmet sundu ve bende o hizmeti satin aldim.

Buradaki amac, bir sekilde eger ben yanlis bir beyanda bulunmussam ve IRS beni denetleyecekse, ben kesinlikle IRS'ye cevap vermiyorum ve benim adima tum gorusmeler TurboTax'in bu hizmetini veren yetkililer tarafindan gerceklestiriliyor, benim adima bir vergi uzmani ataniyor ve haklarimi savunuyor. Ayrica bir ceza alirsam da (tam hatirlamamakla beraber) $1,000,000 a kadar olan kismini karsiliyorlar.

Neden bu konuyu da buraya eklemek istedim, aslinda bu tip durumlar, Kimlik Hirsizligi, Vergi haklarinin korunmasi gibi seyler, hep haklarla ilgili ve herkesin bilmesi gereken seyler. Belki cok daha iyi bir siniflama yaparak bu konulari ayri ayri daha da detayiyla acariz.

Aklima gelmisken paylasmak istedim.

[Administrator]

Murat Atif Sayar Duzeltme yapiyorum. Ben farkinda olmadan 2 korumayi da satin almisim zaten. Hem senin bahsettigin korumayi hem de vergi konusundaki korumayi.

We're here for you all year with full audit representation and identity theft protection

[Ray]

Murat Atif Sayar Buna benzer bir serviste biz kullaniyoruz H&R Block sorumlu oluyor ayni sekilde belirli bir miktara kadar eger yanlis yapildiysa beyanatta ve IRS bizi sorumlu tutarsa diye. Ayrica ekstra odeyip bu plani dahada genisletmek mumkun amam biz ona gerek gormedik standart plani yeterli bulduk.